Η Μάνη είναι ιστορική περιοχή της Πελοποννήσου και γενικότερα της Ελλάδας, ήταν δε κατοικημένη από την παλαιολιθική εποχή, τούτο βεβαιώνουν τα ευρήματα της αρχαιολογικής σκαπάνης στο Σπήλαιο Απήδημα και ο “Ταινάριος άνθρωπος”, επίκεντρο της παλαιολιθικής δραστηριότητας είναι το σπήλαιο Μπάλιαρη, που βρίσκεται βορειότερα του Απηδήματος, η Μελιτζιά στα ανατολικά της Τσίπας, το Καραβοστάσι και ο Φούρνος στη βόρεια πλευρά του όρμου του Οιτύλου, το Λαγκαδάκι στον ομώνυμο όρμο και η Έρημος βόρεια του Μέζαπου.
Ο Όμηρος αναφέρει της οικήσεις της Μάνης στη Β΄ Ραψωδία της Ιλιάδας όπως Το Οίτυλο, τη Μέσση και τη Λάας και στη Ι΄ Ραψωδία αναφέρει τις πόλεις Καρδαμύλη, Ενόπη, Ίρη, κ.α
Οι πρώτοι κάτοικοι της Μάνης, κατά τον περιηγητή Παυσανία, ήταν οι Λέλεγες, ακολούθησαν οι Αχαιοί και οι Δωριείς και από το έτος 1100-195 π. Χ. η ιστορία της, ταυτίζεται με την ιστορία της Σπάρτης.
Στα ρωμαϊκά χρόνια ιδρύθηκε στη Λακωνία επί τυραννίας Νάβιδος (206-192 π.Χ), «το Κοινό των Λακεδαιμονίων» και
μετονομάσθηκε σε «Κοινό των Ελευθερολακώνων» το έτος (146π.χ) επί αυτοκράτορα Οκταβιανού Αυγούστου, διαλύθηκε δε το (297μ.χ.) επί Διοκλητιανού.
Τύραννος Νάβις
Για πέντε αιώνες αναπτύσσονται 24 πόλεις από τις οποίες απέμειναν 18 όπως μας τις παραδίδει ο Παυσανίας.
Η έκταση που καλύπτουν γεωγραφικά περιλαμβάνει και τη Μάνη είναι δε όλα τα παράλια του Λακωνικού κόλπου, ή ανατολική πλευρά του Μεσσηνιακού, φθάνοντας μέχρι τον Ταΰγετο, αλλά και το Αιγαίο στην ανατολική πλευρά του ακρωτηρίου Μαλέας και είναι οι κατωτέρω.
Ακριαί, Αλαγονία, Ασωπός, Βοιαί, Βρασιαί, Γερήνια, Γερονθαί, Γύθειον, Επίδαυρος Λιμηρά, Καινήπολις(Ταίναρος), Λάς, Λεύκτρα, Μαριός, Οίτυλο, Πύρριχος, Τευθρώνη, Zάραξ, Θαλάμαι.
Οι πόλεις του Κοινού διατηρούσαν την αυτονομία τους, αλλά ταυτόχρονα είχαν και συνεργασία μεταξύ τους.
Ο τρόπος οργάνωσης τους είχε σαν πρότυπο το Σπαρτιατικό πολίτευμα.
Αποτελούσαν ένα είδος ομοσπονδιακής συμπολιτείας, που ήταν οργανωμένη δημοκρατικά, με τους άρχοντες να εκλέγονται από τον λαό.
Νομίσμτα του Κοινού(Ηρακλής & Αθηνά)
Σε κάθε πόλη είχαν την διαχείριση της εξουσίας 3 έως 5 άτομα που ονομάζονταν έφοροι, με επικεφαλής τον πρέσβυ των εφόρων.
Άλλοι τίτλοι αρχόντων που αναφέρονται είναι ταμίας (Ασωπός, Γερόνθαι, Γύθειον), Επιμελητής (Καινήπολη), Αγορανόμος (Γύθειο), Γυμνασίαρχος (Γύθειο, Τευθρώνη).
Εκτός από την επί μέρους οργάνωση σε κάθε πόλη, υπήρχαν και συλλογικά όργανα.
Αυτά ήταν το συνέδριο των Ελευθερολακώνων, ένας στρατηγός και ο ταμίας.
Ο στρατηγός προΐστατο όλων των πόλεων, και ο ταμίας διαχειριζόταν τα οικονομικά.
Επικεφαλής της δικαστικής λειτουργίας ήταν οι έφοροι.
Στις παραλιακές πόλεις κατοικούσαν περίοικοι, το εμπόριο ήταν σε πλήρη ανάπτυξη και όπως είναι φυσικό ήταν πλούσιοι.
Το κοινό των Ελευθερολακώνων αποτέλεσε μια ουσιαστική ανάπτυξη στην περιοχή της Λακωνίας.
Τα παράλια πολίσματα της Μάνης του Κοινού των Ελευθερολακώνων, όπως η Τευθρώνη και η Καινήπολη καταστράφηκαν τον 6ο αιώνα και υπέστησαν καθίζηση μετά από ισχυρό σεισμό.
Στην περιοχή της Καινήπολης βρίσκονται ορισμένες εκκλησίες, που μερικές έχουν κτιστεί στη θέση αρχαιοελληνικών και με τα υλικά αυτών όπως ο Άγιος Ανδρέας με αρχαία κιονόκρανα και επιγραφή, την Αγία Παρασκευή και τον Άγιο Πέτρο (Βασιλική 5ου ή 6ου αι.).
Οι Μανιάτες έγιναν χριστιανοί στα μέσα του 9ου αιώνα, όταν ήρθε ο Νίκων ο Μετανοείτε για να τους σταθεροποιήσει την πίστη στο χριστιανισμό.
Η Μάνη κατά τη Βυζαντινή διοίκηση υπαγόταν χαλαρά στο θέμα της Αχαϊας.
Στους αιώνες που ακολουθούν οι κάτοικοι της περιοχής αποσύρονται στα ορεινά του Ταϋγέτου, γιατί οι Άραβες πειρατές σπέρνουν τον τρόμο στα ελληνικά παράλια.
Το έτος 1204 μ. Χ. οι Φράγκοι καταλαμβάνουν την Κωνσταντινούπολη και καταλύουν το Βυζαντινό κράτος, που διασπάται σε Ελληνικά κράτη και σε φέουδα των Φράγκων Σταυροφόρων.
Το 13ο αιώνα π.Χ. δημιουργείται από το Γουλιέλμο Σαμπλίτη το Πριγκιπάτο της Αχαΐας (1205-1210) στα εδάφη της Πελοποννήσου (Μοριάς).
Οι Φράγκοι δυσκολεύτηκαν να υποτάξουν τη Μάνη, και τελικά την υπέταξαν χτίζοντας τρία φρούρια: του Πασσαβά, της Μεγάλης Μάϊνης και του Λεύκτρου, για να εξασφαλίσουν τη γενική επίβλεψη της περιοχής.
Το έτος
Η τύχη όμως των Φράγκων της Πελοποννήσου κρίθηκε το έτος 1259, στη μάχη της Πελαγονίας στη βόρεια Μακεδονία, που οι Φράγκοι νικήθηκαν και παρέδωσαν στον αυτοκράτορα της Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγο τα κάστρα Μυστρά, Μονεμβασίας και Μαϊνης με τις γύρω περιοχές, ούτω δημιουργήθηκε το Δεσποτάτο του Μυστρά.
Αμέσως μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους το έτος 1453μ. Χ, η Μάνη έγινε το επίκεντρο σημαντικών γεγονότων.
Το Μάιο του 1460 μ. Χ. ο Μωάμεθ ο Β’ μπήκε στην Πελοπόννησο, γνωρίζοντας τον ιδιότυπο χαρακτήρα των Μανιατών δεν εκστράτευσε εναντίον τους, αλλά προσπάθησε να προσεταιριστεί τον αρχηγό τους, Κροκόδειλο Κλαδά, για να έχει τη στήριξή του στην προδιαγραφόμενη σύρραξη μεταξύ Τούρκων και Ενετών.
Οι Μανιάτες απόκρουσαν τις προσφορές του Τούρκου κατακτητή και συμμάχησαν με τους Ενετούς.
Οι Μανιάτες πολέμησαν με κάθε τρόπο τους Τούρκους.
Η Μάνη δεν υποτάχθηκε στους Οθωμανούς.
Παράλληλα, το απρόσβλητο της περιοχής έκανε πολλούς κατοίκους από τουρκοκρατούμενες περιοχές να καταφεύγουν στη Μάνη.
Στον απελευθερωτικό αγώνα η Μάνη πρόσφερε πάρα πολλά.
Η σημαία της Μάνης
Η Φιλική Εταιρεία θεωρούσε τη Μάνη ως την πιο ασφαλή αφετηρία για τον ξεσηκωμό και τα γεγονότα δεν τη διέψευσαν.
Ιστορική είναι η μάχη της Βέργας τον Ιούνιο του 1826, όπου ο Ιμπραήμ-πασάς χάνει τα δύο τρίτα του στρατού του, ενώ τον κατατροπώνουν και οι γυναίκες του Δυρού, που αμυνόμενες με δρεπάνια και ξύλα ματαιώνουν την προσπάθειά του για απόβαση.
